Tanzimat dönemi aydınlarından bir kesimi Osmanlı Devletinin bir imparatorluk olduğu ve çok farklı milletlerden oluştuğu gerçeğinden hareketle vatandaşların kullandığı ortak dile verilen ismin bir ırkı çağrıştırmaması gerektiğini ifade etmişlerdir.

Bu kesim, millî bir görüntü verilmesinin devletin bekası açısından zararlı olacağını ve milliyetçilik hareketlerinin körükleneceğini düşünmüşlerdi.

Bu sebeple Devletin dilinin bu ülkede yaşayan bütün milletleri kapsayıcı olması ve milliyetçilik duygularını çağrıştırmaması gerektiğini belirterek kullanılan dile Osmanlıca denilmesinin daha uygun olacağını ifade etmişlerdi.

Dînî duyguları daha yüksek olan diğer bir kesim, Devletin dilini Lisân-ı Osmânî olarak ifade etmiş ve Osmanlıca isminin gayr-i meşru olacağını söyleyerek “Osmanlıca ifadesini” tercih edenleri eleştirmişlerdir.

Diğer yandan milliyetçilik bağları daha yüksek olan aydınların bu tartışmada Lisânî Türkî ve Türkçe ifadelerini tercih ettikleri görülmektedir.

Fakat Osmanlıca ifadesinin çoğunluk tarafından tercih edilmesinde rol oynayan asıl önemli unsur devletin kurucusunun Osman Gazi hazretleri ve Devletin isminin de Osmanlı Devleti olmasıydı. Yani Osmanlı Devletinin kurucusu Osman Gazi hazretlerine ve Devletin Osmanlı ismine izâfe edilerek kullanılan Osmanlıca tabiri aydın kesiminin bir kısmı tarafından da benimsenmiştir.

Kamuoyu oluşturacak araçları kullanan aydınların da basın yayın organlarında çoğunlukla Osmanlıca ifadesini tercih etmesi okur yazar halk kesimini de etkilemiştir. Tartışmaya dahil olsun veya olmasın çoğunluk tarafından da genel kabul görmüş olması ciddi itirazların önünü kesmiştir.

Sonuç olarak yapısal özelliklerine bakılmaksızın Osmanlı Devletinde kullanılan dile Osmanlıca denilmiştir.